Mezopotamya ve Anadolu en eski kültür merkezleridir. Gaziantep, Mezopotamya ve Anadolu uygarlıklarının izleri yanında Geç Hitit Şehir Devletleri' nin uygarlıkları, Persler, Makedonyalılar, Romalılar, Araplar ve Türklerin uygarlıklarını sergiledikleri bir merkez olmuştur. Bölgede yapılan kazılar sonucu çıkarılan tarihi eserler Hitit uygarlığını sergilemektedir. Ayrıca halen ayakta kalan Selçuklu ve Osmanlı eserleri buradaki Müslüman-Türk uygarlığının tarihini yansıtmaktadır.
Gaziantep tarihine göz atıldığında sırayla şu kültürlerin yaşandığı görülür:1-Tarih Öncesi Çağlar, 2-Eti Kültürü Dönemi, 3-Asur Kültürü Çağı 4-İran Kültürü Dönemi, 5-İskender İmparatorluğu Dönemi, 6-Selevki Helenistik Krallar Dönemi, 7- Roma Çağı, 8-Bizans Kültür Çağı, 9- İslam Kültürü Dönemi, 10-Türk-İslam kültürü Dönemleri.
1071'den sonra Türkler Anadolu' ya hızla yerleşmeye başladılar.
Süleyman Şah'a bağlı Gümüştekin Bey'in kuvvetleri 1084'te Gaziantep yöresini ellerine geçirdiler. Bundan sonra çok sayıda Türkmen Aşiretleri buralara gelerek bölgeye yerleştiler. Aşiretler halinde yaşayan Türk oymakları şehirlerde Türk-İslam geleneğine bağlı kalarak vakıflar, sosyal yardım kurumlarını, esnaf loncalarını oluşturdular. Türk gelenek ve göreneklerine bağlı olarak Türk-İslam kültürü yaygınlaştı. Türk kültürüne özgü kutsal değerler milli duygu ve düşünceler, örf ve adetler halkın benliğine yerleşmişti.
Türk kültürü belli ilkelerle nesilden nesile aktarıldı. Belirli düşünce ve duygular milletin milli benliğini oluşturdu.Ve bölgede yıllarca süren Türk-İslam Medeniyeti uygarlık çağı Cumhuriyet dönemine kadar sürdü. Kurtuluş Savaşı öncesinde Gaziantep, İngilizlerin ve Fransızların işgaline uğradı. Bu dönemde şehir büyük bir yıkım gördü. Fransız işgalinin sonucu şehirde sağlam bir yapı kalmadı. Fakat kutsal topraklarına düşmanın ayak bastığını gören kahraman Antepliler topluca Fransız askerlerine karşı koyarak kendi istiklallerini kazanma şerefine ulaştılar.
Cumhuriyet döneminde kültürel çalışmalarda yeniden bir canlanma görülmüştür. 1923-1931 devresinde Gaziantep Türk Ocağı faaliyet gösterdi. 1932' de Gaziantep Halk evi açıldı. 1947'de Gaziantep Kültür Derneği kuruldu. Dernek il kültürünü yaşatmak ve tanıtmak amacıyla çok sayıda kitap ve dergi çıkardı. 1950'den sonraki dönemler, Gaziantep'in toplumsal ve kültürel yaşamı için bir dönüm noktası olmuştur. Bu yıllarda özellikle köyden şehire doğru bir nüfus akışı görülmüştür.
Gaziantep'te Cumhuriyet döneminde halkın kültür seviyesini yükseltmek amacıyla bir çok faaliyet yürütülmüştür. Başta okullar, öğretmenler olmak üzere bazı kuruluşlar törenler düzenleyerek, gösteriler hazırlayarak bu kutlu görevi yaşatmışlardır. Özel dernekler tarafından yürütülen faaliyetler:1-Gaziantep Türk Ocağı, 2-Gaziantep Halkevi,3-Gaziantep Kültür Derneği üstlenmiştir.
Bu özel kuruluşlar, milli ve kahramanlık günlerini anmışlar, köy gazileri şiir, hikaye yarışmaları düzenlemişler, folklor gösterileri sunmuşlar, temsiller, konferanslar, anma toplantıları düzenlemişler, çeşitli sergilerle kültürel faaliyetlerde bulunmuşlardır.Halk eğitimi dalında düzenlenen okuma-yazma kursları açılmıştır. Kültürel ve edebiyat, folklor konularında yüzlerce kitap, dergi ve gazete çıkarılmıştır.
Halk Eğitimi Merkezi, Milliyetçi Öğretmenler Derneği, Dilsizleri Koruma Derneği, Yardım Sevenler Derneği, Turizm Derneği, Kolej Açma ve Yaşatma Derneği, İlim Kültür Sanat Dernekleri gibi pekçok dernek ve kuruluş kültürel alanda faaliyetlerini sürdürmüşlerdir.
1950' lerde "Gaziantep Kütüphaneler Tesis ve Yaşatma Derneği" kütüphane alanında çalışmaya başlamıştır. 1979'da Gaziantep 4 halk, 2 çocuk kütüphanesi vardı. Ayrıca 1950'lerde bölgede dini etkin yaygın durumdaydı. Dini eğitim yaygınlaşmış, tarikatlar çoğalmış, dini eğitim gören öğrenci sayısı da artmıştı.
Gaziantep Müzesi 1969'da açıldı. Müzede tarihi eserler sergilenerek halkın hizmetine sunuldu. Fuar'da Sergi Salonu, Belediye site sergi çalışmaları sürdürüldü. Her yıl 15 Eylül'de açılan Gaziantep Fuarı ile Altın Fıstık Festivali Şenlikleri devam ettirildi. Bu alanlarda görülen kültürel çalışmalar il kültürünün sergilenmesi açısından önemli bir görev üstlenmiştir.
1978'de ilde 18 basımevi vardı. 12 gazete yayınlanmaktaydı. Bölge basını eskiden beri etkinliğini sürdürmektedir. İl Anadolu basınının en güçlü bir merkezi durumundaydı. Ayrıca eskiden ortaoyunu ve seyirlik oyunların yaygın olduğu ilde bu alanlardaki ilgiyi günümüzde sinema ve televizyon almıştır.